Abasolwa abane badedelwe ngebheyili ngezinsolo zokubandakanyeka enkohlakalweni ye-Temporary Employer or Employee Relief Scheme (TERS) e-Eastern Cape naseFree State.
Lokhu kuza ngemuva kokuthi bevele ezinkantolo ezahlukene kulandela ukuboshwa kwabo ngo-Ephreli.
I-Special Investigating Unit (SIU) iluqinisekisile lolu daba ngoLwesibili. Lithe iqeqebana labantu abaneminyaka ephakathi kuka-38 no-49 lasungula izipoki ukuze lifune ukukhokhelwa eMnyangweni wezabaSebenzi. Abasolwa ngoNomvuzo Melody Kupiso, Tlotliso Molaba, Lehlohonolo Class Motaung, noLelokonyana Isak Lets’eng.
“Abasolwa abane bafuna uxhaso lwe-TERS kwi-Unemployment Insurance Fund (UIF), uphiko loMnyango Wezabasebenzi. I-TERS … yasungulwa njengengxenye yokungenelela ukutakula izimboni ebezikhahlamezwe kabi yi-Covid-19,” kusho i-SIU.
Lolu phiko ludalule ukuthi uKupiso, ongumnikazi webhizinisi elibizwa ngeKhayathi, kusolakala ukuthi ubhalise ngokungemthetho ukuze akhokhelwe yi-TERS. Ukwenze lokhu ekhulumela abantu abangasaqashiwe eKhayathi. Lokhu kwenziwa ngokukhwabanisa nangenhloso yokuqola i-UIF.
“UKhayathi noNkz Kupiso ngokungekho emthethweni benza noma baqamba amanga ubufakazi bokuthi bakhokhile. Lokhu kubonakala sengathi kusayinwe “izisebenzi” lapho zithola inzuzo ye-TERS ngesikhathi ubhubhane lwe-Covid-19 lushisa kakhulu. Abantu [abathintekayo] abakaze baqashwe eKhayathi kusukela ngo-2015.
UKupiso uboshwe wavela eNkantolo yeMantshi yaseKing Wiliams Town, e-Eastern Cape. Ubekwe icala lokukhwabanisa, ukukokotela nokukhuluma ngaphambi kokuba adedelwe ngebheyili ka-R1,500.
Khonamanjalo, laba abathathu baseFree State babhalisele i-Covid-19 TERS ku-inthanethi besebenzisa izinkampani zabo ezimbili. Lezi yi-Afrikhan Source kanye ne-Izuz Gibbor, ngezinsuku ezimbili ezihlukene.
“Phakathi kukaMashi no-Okthoba 2020, i-Afrikhan Source yafaka isicelo se-Covid-19 TERS egameni labantu okuthiwa bahlaselwe yi-Covid-19. NgoJulayi 2020 nango-Okthoba 2021, u-Izuz Gibbor wenza izicelo ze-Covid-19 TERS egameni labantu abathile abathi bathintwa yilolu bhubhane.
Inkampani yakhokhwa u-R1,3m wezicelo zezicelo zabasebenzi abayizipoki
“I-UIF yenza izinkokhelo eziyisishiyagalolunye ezilinganiselwa ku-R1,396,053,40 kwi-akhawunti ye-Afrikhan Source. Lokhu bekuphakathi kukaSepthemba 2020 noZibandlela wezi-2020. U-Izuz Gibbor uthole izinkokhelo eziyisishiyagalolunye ku-UIF, okuyinani elilinganiselwa ku-R101,555.92.”
Ophenyweni lwayo, i-SIU ithole ukuthi abafake izicelo abakaze basebenzele noma iyiphi yalezi zinkampani ezimbili. Badedelwe ngebheyili ka-R10 000 ngokulandelana kwabo. Laba bobathathu kulindeleke ukuthi babuyele enkantolo ngoJuni 11, 2024.